Զվարթնոցի տաճարը 7-րդ դարի կառույց է, որն իր մեջ ամփոփում է դեռևս 4-րդ դարին բնորոշ որոշ ճարտարապետական լուծումներ: Այն իր ճարտարապետական ոճով և հորինվածքներով մեծագույն ազդեցություն է ունեցել նաև հետագա դարերի ընթացքում:  2000 թվականին Զվարթնոցը ճանաչվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության մաս։
 

Էջմիածին քաղաքի արևելյան մասում վեր է խոյանում հայկական ճարտարապետության գլուխգործոցներից մեկը` Սբ. Հռիփսիմե վանքը: Կառուցվել է VII դարի սկզբին՝ այն նույն վայրում, որտեղ, ըստ ավանդության, նահատակվել է կույս Հռիփսիմեն՝ իր անսասան հավատքի համար։ Եկեղեցին ներառված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում՝ որպես մշակութային արժեք։

Վաղարշապատ քաղաքում՝ Մայր տաճարի հարավարևելյան հատվածում է գտնվում Սուրբ Գայանե եկեղեցին։ Մինչ եկեղեցին կառուցելը նույն տեղում է եղել սուրբ Գայանեի վկայարանը։ Ըստ պատմիչ և կաթողիկոս Հովհաննես Դրասխանակերտցու, 630թ․ Եզր Ա կաթողիկոսը քանդում է վկայարանը և ավելի մեծ ու լուսավոր եկեղեցի է կառուցում։